PGS.TS Đỗ Thị Hà Và Hành Trình Trở Thành Chuyên Gia Dược Liệu Uy Tín

PGS.TS Đỗ Thị Hà được mệnh danh là “người khai phá tiềm năng dược liệu Việt”, với những đóng góp quan trọng trong nghiên cứu dược học hiện đại kết hợp y học cổ truyền. Hiện bà đóng vai trò cố vấn chuyên môn cho Linh Dược Ngự Y Việt, giúp phát triển sản phẩm an toàn, chất lượng, góp phần nâng cao giá trị y học Việt Nam trên bản đồ khoa học thế giới.

Thông tin cá nhân và tiểu sử

Niềm đam mê với lĩnh vực dược liệu của PGS.TS Đỗ Thị Hà bắt nguồn từ quá trình học tập và nghiên cứu lâu dài. Bà tốt nghiệp Đại học Dược năm 2000. Sau đó, với khát khao nâng cao kiến thức chuyên sâu, bà tiếp tục theo học Thạc sĩ và Tiến sĩ tại Đại học Chungnam, Hàn Quốc, hoàn thành vào năm 2010.

Quãng thời gian học tập ở nước ngoài đã rèn giũa cho bà những nền tảng vững chắc về phương pháp nghiên cứu dược liệu hiện đại, đồng thời khơi dậy niềm khao khát muốn khai thác, phát triển nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú của Việt Nam.

Sự nghiệp và dấu ấn tại Viện Dược liệu

Sau khi tốt nghiệp đại học, PGS.TS Đỗ Thị Hà công tác tại khoa Hóa thực vật, Viện Dược liệu. Với kiến thức chuyên môn và tinh thần say mê nghiên cứu, bà đã không ngừng nỗ lực để nâng cao chuyên môn, tạo dựng những nền móng vững chắc cho các công trình khoa học tại đây.

Đánh dấu cột mốc quan trọng trong sự nghiệp, ngày 05/12/2023, theo Quyết định số 4399/QĐ-BYT của Bộ trưởng Bộ Y tế, PGS.TS dược học Đỗ Thị Hà, Trưởng khoa Hóa Phân tích – Tiêu chuẩn, Viện Dược liệu, được bổ nhiệm giữ chức vụ Phó Viện trưởng phụ trách chuyên môn. Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những cống hiến miệt mài của bà trong công cuộc nghiên cứu và đào tạo thế hệ kế cận.

Bên cạnh đó, bà đã công bố hơn 100 bài báo và công trình khoa học trên các tạp chí quốc tế uy tín như Journal of Ethnopharmacology, Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters, và Chemical and Pharmaceutical Bulletin. Các công trình này tập trung làm sáng tỏ đặc tính dược lý của nhiều loài cây thuốc Việt Nam, đóng góp quan trọng vào kho tàng tri thức dược liệu quốc gia.

Lĩnh vực chuyên môn và hướng nghiên cứu nổi bật

Dược liệu học (Pharmacognosy)

PGS.TS Đỗ Thị Hà hiện được biết đến như một nhà nghiên cứu và giảng viên uy tín trong lĩnh vực dược liệu học. Công việc của bà chủ yếu là khám phá, chiết xuất và đánh giá dược lý các hợp chất có hoạt tính sinh học từ cây thuốc nhằm ứng dụng trong trị liệu và chăm sóc sức khỏe.

• Nghiên cứu thuốc từ nguồn gốc tự nhiên: Bà đặc biệt chú trọng đến các loài cây thuốc truyền thống của Việt Nam, ứng dụng phương pháp hiện đại để phân tích dược tính.
• Xác định, chiết xuất và đánh giá tiềm năng dược lý: Tiến hành nghiên cứu các hợp chất như coumarin, flavonoid, triterpenoid, stilbene và alkaloid có khả năng kháng oxy hóa, kháng viêm, chống ung thư và hỗ trợ điều trị tiểu đường

Ứng dụng dược lý

Trong các đề tài khoa học, PGS.TS Đỗ Thị Hà cùng cộng sự đã tập trung vào việc tìm kiếm những hợp chất tự nhiên có khả năng điều hòa rối loạn chuyển hóa, bảo vệ thần kinh và gan trước tác động của stress oxy hóa. Nhờ đó, nhiều ứng dụng tiềm năng trong điều trị tiểu đường, béo phì, bệnh Alzheimer và các bệnh thoái hóa thần kinh khác đã được mở ra.

Công trình nghiên cứu tiêu biểu

• Nghiên cứu chống ung thư: Bà đi đầu trong nghiên cứu hoạt tính kháng ung thư và điều hòa miễn dịch của một số cây thuốc Việt Nam, đặc biệt trong khuôn khổ chương trình khoa học công nghệ cấp quốc gia và nghị định thư Việt Nam – Hàn Quốc (2020 – 2023).
• Tham gia nhiều đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước: Mục tiêu chung là tập trung vào các hợp chất tự nhiên từ dược liệu và cây thuốc Việt Nam, xây dựng định hướng nghiên cứu trọng điểm và phát triển sản phẩm dược liệu an toàn, hiệu quả.

Các dự án nghiên cứu khoa học chính của PGS.TS Đỗ Thị Hà

Khám phá dược liệu chống ung thư từ cây “bảy lá một hoa”

Vào năm 2012, từ việc thu thập dược liệu “bảy lá một hoa” – vốn được dân gian truyền miệng về hiệu quả ức chế tế bào ung thư – PGS.TS Đỗ Thị Hà bắt đầu tìm hiểu sâu hơn về tiềm năng của loài cây này. Khu vực miền núi Tây Bắc giàu tài nguyên, song lại chưa có nghiên cứu chính thức về loại cây quý này.

Trong công trình của mình, PGS.TS Đỗ Thị Hà tập trung xác định cấu trúc của hợp chất chính trong thân rễ của cây “bảy lá một hoa” thông qua phân tích phổ hiện đại. Từ đó, bà tiến hành đánh giá tác dụng sinh học trên các dòng tế bào ung thư khác nhau như ung thư gan, ung thư vú, ung thư biểu mô... Kết quả bước đầu cho thấy tiềm năng lớn trong hỗ trợ điều trị ung thư. Trong vòng 5 năm tới, bà dự kiến phát triển hướng nghiên cứu sâu hơn, xây dựng tiền đề cho việc sản xuất sản phẩm hỗ trợ điều trị ung thư từ nguồn dược liệu này.

Khám phá thuốc mới hướng điều trị rối loạn chuyển hóa

• Mục tiêu: Tìm kiếm các hợp chất kích hoạt enzyme AMPK – enzyme đóng vai trò quan trọng trong điều hòa chuyển hóa, mở ra hướng điều trị cho bệnh tiểu đường và hội chứng chuyển hóa.
• Thành tựu: Phát triển chất ức chế enzyme như alpha-glucosidase và aldose reductase nhằm quản lý tiểu đường và ngăn ngừa biến chứng.
• Ứng dụng: Các nghiên cứu này giúp mở rộng tiềm năng trong việc kiểm soát đường huyết, phòng ngừa các bệnh mãn tính liên quan đến rối loạn chuyển hóa.

Hoạt tính chống oxy hóa và kháng khuẩn

• Phân tích chi tiết hoạt tính chống oxy hóa của nhiều loài cây thuốc Việt Nam, đánh giá mức độ tiêu diệt gốc tự do.
• Đánh giá khả năng kháng khuẩn: Nhiều hợp chất tự nhiên được thử nghiệm khả năng ức chế mầm bệnh trong khoang miệng và toàn thân, hứa hẹn ứng dụng thực tiễn trong cộng đồng.

Nghiên cứu chống ung thư và bệnh thoái hóa thần kinh

• Phát hiện hợp chất có độc tính chọn lọc với tế bào ung thư: Điển hình là Vitis amurensis và nhiều loài thực vật khác mang lại tín hiệu tích cực trong ức chế tế bào ung thư.
• Nghiên cứu chất bảo vệ thần kinh: Tìm kiếm hoạt chất tự nhiên điều trị các bệnh thoái hóa thần kinh, đặc biệt là Alzheimer.

Ứng dụng hoạt chất tự nhiên trong điều trị tiểu đường và rối loạn chuyển hóa

• Mục tiêu: Phân lập các hợp chất từ thực vật có khả năng kích hoạt AMPK, hỗ trợ hấp thu glucose, và ức chế enzyme alpha-glucosidase.
• Kết quả: 
  • Phát hiện nhiều hoạt chất từ Moutan Cortex (Paeonia suffruticosa) có tác dụng kích thích hấp thu glucose và tổng hợp glycogen.
  • Nghiên cứu sâu hơn về ức chế aldose reductase nhằm ngăn ngừa biến chứng tiểu đường.

Nghiên cứu bảo vệ gan và thần kinh

• Mục tiêu: Tìm ra các hợp chất từ tự nhiên có khả năng bảo vệ tế bào gan và thần kinh trước stress oxy hóa.
• Kết quả:
  • Phân lập ganodermanontriol từ Ganoderma lucidum – chứng minh tác dụng bảo vệ gan và giảm tổn thương oxy hóa.
  • Nghiên cứu tác động bảo vệ thần kinh từ hợp chất trong Cedrela sinensis.

Phân lập và ứng dụng flavonoid, triterpenoid trong kiểm soát béo phì

• Tìm kiếm các hợp chất có khả năng giảm biệt hóa tế bào mỡ, tăng hấp thu glucose, hỗ trợ kiểm soát cân nặng.
• Nghiên cứu tiêu biểu: Khám phá tác dụng của flavonol glycoside từ Sophorae Flos, ức chế quá trình biệt hóa tế bào mỡ và kích hoạt AMPK.

Nghiên cứu hợp chất ức chế enzyme tyrosinase và xanthine oxidase

• Mục tiêu: Tìm ra hợp chất từ thực vật có khả năng ức chế enzyme liên quan đến rối loạn chuyển hóa và tình trạng oxy hóa.
• Điểm nổi bật:
  • Phân lập hợp chất từ Cinnamomum cassia có khả năng ức chế xanthine oxidase.
  • Ứng dụng trong mỹ phẩm và điều trị các bệnh da liễu liên quan đến hoạt tính của enzyme tyrosinase.

Đóng góp cho Linh Dược Ngự Y Việt

Với bề dày nghiên cứu và thành tựu chuyên môn, PGS.TS Đỗ Thị Hà đã và đang hợp tác chặt chẽ với Linh Dược Ngự Y Việt. 

Vai trò cố vấn chuyên môn của bà thể hiện qua:

Phát triển sản phẩm an toàn và hiệu quả

Bằng kinh nghiệm quý báu, bà định hướng các quy trình kiểm định, phân tích, chiết xuất, nhằm đảm bảo các dòng sản phẩm của Linh Dược Ngự Y Việt tuân thủ chuẩn quốc tế, an toàn và thực sự hiệu quả cho người dùng.

Bảo tồn và khai thác bền vững dược liệu

Cùng với đội ngũ ban cố vấn chuyên môn Linh Dược Ngự Y Việt, PGS.TS Đỗ Thị Hà luôn chú trọng bảo tồn và nhân giống các loài thảo dược quý. Phương châm “khai thác bền vững” đảm bảo không làm cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ hệ sinh thái và môi trường.

Kiểm soát khép kín từ nghiên cứu đến sản xuất

Từ khâu trồng trọt, thu hái, chế biến, đến khâu nghiên cứu sản xuất, tất cả đều được giám sát nghiêm ngặt. Nhờ đó, Linh Dược Ngự Y Việt đảm bảo chất lượng đầu ra đồng nhất và duy trì hiệu quả trị liệu tối ưu cho người sử dụng.

Sự hợp tác này mang lại nhiều giá trị to lớn, không chỉ cho người tiêu dùng mà còn góp phần nâng cao vị thế của y học cổ truyền Việt Nam trên trường quốc tế. Đồng thời, nó cũng truyền cảm hứng cho cộng đồng doanh nghiệp và các nhà khoa học trẻ noi gương, tiếp tục hành trình nghiên cứu, khám phá tiềm năng dược liệu bản địa.

Ảnh hưởng đối với cộng đồng và vinh danh quốc tế

Năm 2016, PGS.TS Đỗ Thị Hà được ghi nhận là một trong 5 nhà khoa học nữ xuất sắc Việt Nam, vinh dự nhận giải thưởng Khoa học L’Oréal – UNESCO “Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học” (dẫn chứng từ sohuutritue.net.vn/chan-dung-nhung-nu-khoa-hoc-viet-duoc-unesco-vinh-danh-d15188.html). Giải thưởng này không chỉ là niềm tự hào cá nhân mà còn khẳng định vai trò ngày càng quan trọng của phụ nữ trong khoa học, khuyến khích tinh thần nghiên cứu khoa học bền bỉ và đổi mới sáng tạo.

Công trình nghiên cứu của bà như một cầu nối giữa y học cổ truyền và dược lý hiện đại, đóng góp to lớn trong việc nâng cao tầm hiểu biết về các loài cây thuốc Việt Nam. Trên hết, những khám phá của PGS.TS Đỗ Thị Hà giúp thúc đẩy sử dụng bền vững nguồn tài nguyên đa dạng sinh học, khuyến khích việc khai thác hợp lý, bảo tồn và phát triển các giá trị truyền thống song song với việc tạo ra sản phẩm dược liệu chất lượng, hướng tới lợi ích cộng đồng.

Với hơn hai thập kỷ gắn bó cùng lĩnh vực dược liệu, PGS.TS Đỗ Thị Hà đã xây dựng được một sự nghiệp ấn tượng, đóng góp quan trọng cho kho tàng kiến thức dược học nước nhà. Thông qua việc đi đầu trong nghiên cứu, công bố khoa học và ứng dụng thực tiễn, bà không chỉ thúc đẩy tiềm năng của các loài cây thuốc truyền thống, mà còn góp phần khẳng định vị thế khoa học Việt Nam trên trường quốc tế.

Sự đồng hành của PGS.TS Đỗ Thị Hà với Linh Dược Ngự Y Việt chính là bước tiến mới giúp phát triển những dòng sản phẩm chăm sóc sức khỏe an toàn, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của cộng đồng. Quan trọng hơn, việc kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu dược liệu và phát triển sản phẩm còn khẳng định sứ mệnh nâng tầm y học cổ truyền và bảo tồn giá trị dược liệu độc đáo của Việt Nam.

Qua đó, có thể khẳng định rằng, sự nghiệp và đóng góp của PGS.TS Đỗ Thị Hà không chỉ gói gọn trong khuôn khổ các công trình nghiên cứu, mà còn lan tỏa tinh thần cống hiến, hợp tác, khơi dậy niềm đam mê khoa học cho thế hệ trẻ. Bà là hình mẫu về một người phụ nữ thành công trên con đường nghiên cứu, vẫn luôn hướng về cội nguồn và không ngừng đóng góp cho cộng đồng, cho đất nước.