Giới thiệu cây Nần Nghệ: Linh dược từ thiên nhiên

Nần Nghệ (Dioscorea collettii Hook. f.) (cây Bớt Béo), một loài thực vật quý hiếm trong họ Củ Nâu, được coi như “linh dược” trong y học cổ truyền. Với nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe và vai trò quan trọng trong bảo tồn đa dạng sinh học, loài cây này đang được chú trọng khai thác bền vững. Tìm hiểu thêm về đặc điểm, vai trò y học và ý nghĩa bảo tồn Nần Nghệ trong bài viết dưới đây.

Tóm lược đặc điểm sinh học của cây Nần Nghệ

Tên gọi:

• Tên khoa học: Dioscorea collettii Hook. f.
• Tên khoa học của vị thuốc: Rhizoma Dioscoreae.
• Tên đồng nghĩa: Dioscorea collettii var. collettii, Dioscorea collettii var. hypoglauca (Palib.) S.J.Pei & C.T.Ting.
• Tên nước ngoài: i: \u叉蕊薯蓣 (Cha Rui Shu Yu, Trung Quốc), Izu-dokoro (Nhật Bản).
• Tên khác: Nần nghệ, từ collett, râu hùm, nần vàng.

Đặc điểm thực vật:

• Thân: Dây leo, vặn, quấn trái, không lông hoặc có lông vàng ngắn.
• Thân rễ: Mọc ngang, nhiều nhánh ngắn hình giống gừng, dài đa dạng, dày khoảng 2cm, lõi màu vàng.
• Lá: Mọc đơn, so le, cuống dài 4-7cm, có phiến hình tim, mỏng, 6-10 x 5-9 cm. Góc cuống lá có hai gai nhỏ cong (lá kèm biến dạng). Mép nguyên hoặc lượn sóng, đỉnh nhọn. Mặt trên không lông, mặt dưới có lông ở gân. Gân lá 7 gân, 3 gân gốc vươn tới chóp lá.
• Hoa: Cụm hoa đơn tính. Hoa đực mọc đơn hay thành xim, nhỏ, bao hoa màu vàng, nhị 3, bao phấn hình trứng. Hoa cái có bầu hoa hình trụ thon.
• Quả: Nang 3 cánh, 3 ô, mỗi ô chứa 2 hạt có cánh tròn.

Phân bố:

• Nần nghệ phân bố ở Nam Trung Quốc, Ấn Độ, Myanmar, Bắc Việt Nam (Sơn La, Mộc Châu). Theo "Từ điển cây thuốc Việt Nam," cây mọc trong rừng núi cao ở độ cao 1000-3200 m. "Thực vật chí Trung Quốc" chỉ ra cây mọc ở rừng hỗn hợp, rừng rậm núi dốc.

Sinh thái:

• Cây mọc ở đất tơi xốp, nhiều đá sỏi hoặc đá vôi, nhất là sườn đồi, nương rẫy hoang. Cây mọc tập trung thành từng đám, đặc biệt phát triển tốt gần bìa rừng và các tảng đá vôi.
• Cây ra hoa tháng 5-6, tàn lụi tháng 11-12.

Thành phần hoá học:

• Thân rễ của Nần nghệ chứa nhiều saponin, trong đó diosgenin và yamogenin là chính. Hàm lượng diosgenin từ 3,8 - 4,2%.
• Các hợp chất chiết xuất bao gồm diosgenin, yamogenin, hypoglaucin F, hypoglaucin G và các saponin khác.

Vai trò của cây Nần Nghệ trong y học cổ truyền và cung đình

Trong kho tàng dược liệu bản địa phong phú của Việt Nam, nần nghệ nổi bật như một “viên ngọc quý” với tiềm năng chữa bệnh và giá trị kinh tế cao. Nần nghệ thường được tìm thấy ở các vùng rừng nhiệt đới ẩm, trung du và miền núi, phát triển mạnh mẽ nhờ điều kiện thổ nhưỡng giàu dinh dưỡng và độ ẩm phù hợp. Bộ phận được sử dụng làm dược liệu chủ yếu là củ hoặc thân rễ, nơi tập trung nhiều hoạt chất sinh học quan trọng.
Nhờ công dụng đa dạng, nần nghệ không chỉ phổ biến trong y học dân gian mà còn được coi trọng trong hệ thống y học cung đình thời phong kiến. Qua nhiều thế kỷ, nần nghệ vẫn được gìn giữ và phát huy giá trị trong đời sống, đặc biệt là khả năng hỗ trợ chuyển hóa – một trong những chức năng quan trọng giúp duy trì và cải thiện sức khỏe con người.

Vai trò trong y học cổ truyền 

Trong y học cổ truyền, nần nghệ được biết đến như một vị thuốc bổ, có khả năng tác động đến nhiều khía cạnh của sức khỏe:

• Hỗ trợ điều hòa chuyển hóa: Điều hòa chức năng chuyển hóa: Dân gian tin rằng nần nghệ có khả năng giúp ổn định đường huyết, giảm mỡ máu, qua đó góp phần hạn chế nguy cơ mắc các bệnh mạn tính liên quan đến rối loạn chuyển hóa.
• Bảo vệ gan, mật: Bên cạnh hỗ trợ chuyển hóa, nần nghệ còn giúp thúc đẩy hoạt động thải độc, bảo vệ gan khỏi những tác nhân gây tổn hại.
• Duy trì sức khỏe xương khớp: Các bài thuốc kết hợp nần nghệ với những dược liệu khác để giúp giảm viêm, giảm sưng và tăng cường khả năng hoạt động cho hệ cơ xương khớp.

Bên cạnh đó, vị dược liệu này còn được dân gian “tôn sùng” bởi tính an toàn, dễ kết hợp với nhiều dược liệu và thực phẩm khác.

Vai trò trong y học cung đình 

Không dừng lại ở y học dân gian, nần nghệ còn đóng vai trò quan trọng trong y học cung đình, thường được biết đến như một “linh dược” dành cho vua chúa:

Hỗ trợ chuyển hóa toàn diện

• Trong các thư tịch cổ, nần nghệ được xếp vào nhóm dược liệu giúp “cân bằng âm dương, điều hòa khí huyết”, đặc biệt là khía cạnh chuyển hóa thức ăn, mỡ và đường.
• Các Ngự y thường gia giảm nần nghệ trong những thang thuốc bồi bổ, giúp cơ thể hoàng tộc luôn nhẹ nhàng, thư thái, hạn chế tình trạng tích mỡ hay rối loạn chuyển hóa do lối sống cung đình ít vận động.

Bí quyết duy trì thể trạng

• Nhờ hỗ trợ gan mật và thúc đẩy đào thải độc tố, nần nghệ giúp duy trì một cơ thể khỏe mạnh, ngăn ngừa nhiều chứng bệnh mãn tính.
• Trong y học cung đình, nần nghệ còn được dùng như thành phần “cốt lõi” của một số bài thuốc dành riêng cho việc “giữ gìn vóc dáng và tinh thần minh mẫn” cho nhà vua và hoàng tộc.

Bồi bổ sinh lực kết hợp điều hòa chuyển hóa

• Không chỉ có tác dụng nâng cao thể lực, nần nghệ còn được phối hợp với các vị thuốc hoàng cung khác như linh chi, sâm, nhung hươu… tạo ra những bài thuốc quý, vừa bổ khí huyết, vừa giúp chuyển hóa chất dinh dưỡng tốt hơn.
• Điều này giúp cung đình luôn đảm bảo sức khỏe cho hoàng tộc, đồng thời hạn chế bệnh tật lây lan trong điều kiện sinh hoạt tập trung.

Có thể thấy, từ góc nhìn của y học cung đình, nần nghệ không chỉ đơn thuần là một vị thuốc hỗ trợ điều trị bệnh, mà còn được tôn vinh như “linh dược” vì khả năng điều hòa và nâng cao chức năng chuyển hóa, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và sinh lực

Ý nghĩa trong việc bảo tồn linh dược bản địa

Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học, giá trị của nần nghệ tiếp tục được khẳng định qua các nghiên cứu chuyên sâu. Nhiều kết quả cho thấy trong nần nghệ có chứa các hoạt chất sinh học (như saponin, flavonoid…) có lợi cho sức khỏe, có thể hỗ trợ phòng và điều trị một số bệnh mạn tính. Đặc biệt, xu hướng chăm sóc sức khỏe bằng những giải pháp từ thiên nhiên càng làm cho nần nghệ trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều người tiêu dùng.

Theo Tiến sĩ, Lương y Nguyễn Hoàng, “Các hợp chất trong thân rễ Nần Nghệ như diosgenin đã giúp nhiều người hạ mỡ máu, cải thiện sức khỏe gan và phòng ngừa các bệnh tim mạch một cách hiệu quả.” Ông cũng chia sẻ: “Những năm 1970, khi nghiên cứu về cây Nần Nghệ, tôi nhận thấy loài cây này không chỉ quý hiếm mà còn là giải pháp tuyệt vời cho các vấn đề rối loạn lipid máu.”
Tuy nhiên, do nhu cầu thị trường ngày càng tăng, nần nghệ cũng đối mặt với nguy cơ suy giảm do khai thác tự nhiên quá mức, môi trường sống bị thu hẹp. Điều này đòi hỏi cần có những giải pháp bảo tồn khẩn trương và khoa học để duy trì nguồn dược liệu quý giá này cho thế hệ mai sau.
Thấu hiểu được trách nhiệm này, Linh Dược Ngự Y Việt đã tiên phong trong các nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị của Nần Nghệ. Những nỗ lực này được thực hiện thông qua các hành động cụ thể

Nỗ lực bảo tồn dược liệu bản địa

Linh Dược Ngự Y Việt không ngừng truyền thông để cộng đồng hiểu rõ về tác dụng và giá trị của Nần Nghệ đối với sức khỏe con người. Chúng tôi nhấn mạnh xu hướng chăm sóc sức khỏe thuận tự nhiên, an toàn, bền vững thông qua việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học từ các chuyên gia hàng đầu. Điều này không chỉ góp phần nâng cao nhận thức mà còn thúc đẩy việc sử dụng nần nghệ như một “ linh dược quốc dân” trong bối cảnh các bệnh mãn tính ngày càng trở nên phổ biến

Nghiên cứu và phát triển sản phẩm

Dựa trên các nghiên cứu chuyên sâu của TS Lương Y Nguyễn Hoàng, Linh Dược Ngự Y Việt đã phát triển thành công các sản phẩm từ Nần Nghệ như dạng cao và viên nang, phù hợp với nhu cầu hiện đại. Tiêu biểu là sản phẩm Nicecholes, được chứng minh hiệu quả trong việc giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, giảm cholesterol trong máu, cải thiện tình trạng cao huyết áp. Những sản phẩm này không chỉ mang lại giải pháp toàn diện cho sức khỏe mà còn là minh chứng cho giá trị bền vững của việc bảo tồn và phát huy nguồn dược liệu quý.

Phát triển bền vững và kinh tế địa phương

Không chỉ dừng lại ở đó, Linh Dược Ngự Y Việt còn kết hợp với các hộ dân, hợp tác xã để phát triển mô hình trồng Nần Nghệ bền vững. Hơn hết, chúng tôi nhấn mạnh việc khai thác và sử dụng bền vững các dược liệu quý là cách mà chúng ta tôn trọng nguồn linh dược thiên nhiên ban tặng và mang đến giá trị trường tồn cho dược liệu

Với mong muốn gìn giữ và phát triển kho báu dược liệu bản địa của dân tộc, Công ty Linh Dược Ngự Y Việt luôn nỗ lực xây dựng chuỗi giá trị bền vững, kết hợp tinh hoa y học truyền thống và công nghệ hiện đại. Qua đó, công ty không chỉ đem lại những sản phẩm đảm bảo chất lượng cho người dùng, mà còn góp phần gìn giữ di sản dược liệu lâu đời của dân tộc, hướng đến một tương lai khỏe mạnh và thịnh vượng cho mọi người.